Kỹ năng giải quyết vấn đề và ra quyết định. Là một nhà lãnh đạo, hằng ngày có rất nhiều công việc cần bạn tiếp nhận và giải quyết. Đó cũng chính là một trong những nhiệm vụ quan trọng của người đứng đầu …

Quy trình giải quyết vấn đề (tạm chia làm 8 bước):

1. Nhận ra vấn đề

Trước khi bạn cố tìm hướng giải quyết vấn đề, bạn nên xem xét kỹ đó có thật sự là vấn đề đúng nghĩa hay không, bằng cách tự hỏi: chuyện gì sẽ xảy ra nếu…?; hoặc: giả sử như việc này không thực hiện được thì…? Bạn không nên lãng phí thời gian và sức lực vào giải quyết nếu nó có khả năng tự biến mất hoặc không quan trọng. Để nhận ra vấn đề, bạn phải có một bản kế hoạch và luôn bám sát theo nó. Hãy nhờ một người bạn tin tưởng làm cố vấn giúp bạn nhận ra vấn đề. Bởi không phải lúc nào bạn cũng nhìn thấy từ góc nhìn của mình.

2. Xác định chủ sở hữu của vấn đề

Không phải tất cả các vấn đề có ảnh hưởng đến bạn đều do chính bạn giải quyết. Nếu bạn không có quyền hạn hay năng lực để giải quyết nó, cách tốt nhất là chuyển vấn đề đó sang cho người nào có thể giải quyết.

Có một câu nói nửa đùa nửa thật nhưng cũng đáng để bạn lưu ý: “Nhiệt tình cộng với thiếu hiểu biết đôi khi thành phá hoại”.

3. Nhìn nhận và phân tích để hiểu vấn đề

Chưa hiểu rõ nguồn gốc của vấn đề sẽ dễ dẫn đến cách giải quyết sai lệch, hoặc vấn đề cứ lặp đi lặp lại. Nếu nói theo ngôn ngữ của y khoa, việc “bắt không đúng bệnh” thì chỉ trị triệu chứng, chứ không trị được bệnh, đôi khi “tiền mất, tật mang”. Bạn nên dành thời gian để lấy những thông tin cần thiết liên quan vấn đề cần giải quyết.

Ở đây ta cần xác định được những thông tin của công việc bằng cách đặt ra những câu hỏi.

– Tính chất của công việc (khẩn cấp, quan trọng)?
– Yêu cầu chỉ thị của cấp trên là gì?
– Nguồn lực để thực hiện công việc?
– Công việc này có thuộc quyền giải quyết của mình hay không?
– Bản chất của công việc là gì?
– Những đòi hỏi của công việc?
– Mức độ khó – dễ của công việc?

4. Đề ra mục tiêu

Đặt ra mục tiêu sẽ giúp ta đi đúng hướng trong việc giải quyết vấn đề. Câu hỏi ở đây sẽ là: “Tôi đang cố gắng đạt được điều gì?”.

5. Đánh giá giải pháp

Sau khi đã tìm hiểu được cội rễ của vấn đề, bạn sẽ đưa ra được rất nhiều giải pháp để lựa chọn. Câu hỏi ở đây sẽ là:

– Trên cơ sở những thông tin có được và mục tiêu cần đạt được, các giải pháp mà tôi có thể chọn lựa là gì?

6. Chọn lựa và xác định giải pháp

Yếu tố sáng tạo sẽ giúp bạn tìm được giải pháp đôi khi hơn cả mong đợi. Cần lưu ý là một giải pháp tối ưu phải đáp ứng được ba yếu tố: có tác dụng khắc phục giải quyết vấn đề dài lâu, có tính khả thi, và có tính hiệu quả.

Ở giai đoạn này, bạn cần thử nghiệm tính khả thi của từng giải pháp nhưng chỉ là thử trong đầu. Các câu hỏi ở đây như sau:

– Các giải pháp sẽ được thực hiện như thế nào?
– Chúng sẽ thỏa mãn các mục tiêu của tôi đến mức độ nào?
– Phí tổn (về tài chính, thời gian, công sức…) cho việc áp dụng mỗi giải pháp là bao nhiêu?
– Giải pháp nào tốt hơn, giải pháp nào tốt nhất?

7. Thực hiện

Khi bạn tin rằng mình đã hiểu được vấn đề và biết cách giải quyết nó, bạn có thể bắt tay vào hành động.

8. Đánh giá kết quả

Sau khi đã đưa vào thực hiện một giải pháp, bạn cần kiểm tra xem cách giải quyết đó có tốt không và có đưa tới những ảnh hưởng không mong đợi nào không. Những bài học rút ra được ở khâu đánh giá này sẽ giúp bạn giảm được rất nhiều “calori chất xám” và nguồn lực ở những vấn đề khác lần sau.

Có thể bạn sẽ cảm thấy hơi rườm rà nếu làm theo các bước trên. Vạn sự khởi đầu nan. Lần đầu tiên áp dụng một kỹ năng mới bao giờ cũng đòi hỏi sự kiên nhẫn và quyết tâm của bạn. Nếu bạn thường xuyên rèn luyện, thì dần dần kỹ năng giải quyết vấn đề sẽ trở thành phản xạ vô điều kiện.

Các bước trên đây được xây dựng trên một nguyên tắc mà người ta tạm gọi là KOALA.

K: Sự hiểu biết – Kiến thức (Knowledge)

O: Mục tiêu (Objectives)

A: Phương án (Alternatives)

L: Đánh giá và lựa chọn (Look ahead)

A: Hành động (Action).

Dưới đây là một số cách thực hành kỹ năng giải quyết vấn đề

– Hãy nghĩ ra càng nhiều giải pháp càng tốt cho mọi vấn đề bạn đang gặp phải. Nhận phản hồi từ những người xung quanh có những quan điểm, suy nghĩ khác để có tầm nhìn rộng hơn và từ đó, chọn ra một giải pháp.

– Luyện tập, hình dung trước và giải quyết vấn đề trước khi chúng phát sinh. Ví như, trên đường đi làm, bỗng nhiên xe của bạn bị hỏng thì bạn sẽ làm gì. Bạn có thể nghĩ ra bao nhiêu giải pháp. Đâu là giải pháp tối ưu? Đâu là giải pháp mà có khả năng bạn lựa chọn. Khi làm xong bài tập này, bây giờ bạn có thể làm gì để có sự chuẩn bị tốt hơn trong trường hợp điều đó xảy ra.

– Mỗi ngày hãy nghĩ ra một số giải pháp cho một vấn đề tưởng tượng. Ví như, con bạn đột nhiên không thích đi học, con đường đi làm hôm nay bị cấm… Bạn sẽ giải quyết như thế nào.

– Luôn luôn nghĩ rằng, các vấn đề thường có hơn một giải pháp. Chúng ta càng có sẵn nhiều công cụ thì chúng ta sẽ ngày càng trở thành người giải quyết vấn đề giỏi hơn. Nghĩ ra những phương án giải quyết tốt hơn, thay vì xem chúng đúng hay sai.

– Tự thưởng cho mình khi bạn tìm ra được một giải pháp tuyệt vời cho vấn đề nào đó. Điều đó giúp bạn có thêm động lực để tìm ra các giải pháp cho các vấn đề tiếp theo.

---

Kỹ năng giải quyết vấn đề hữu ích nhất bạn cần phải biết

Kỹ năng sống không phải là một môn học bắt buộc ở trường, do đó nhiều bạn học sinh, sinh viên chưa có cơ hội học hỏi và nhận thức được tầm quan trọng của nó. Hiện nay, nhiều bậc phụ huynh, nhà trường đã tổ chức nhiều khóa học liên quan đến chủ đề kỹ năng sống. Tuy nhiên, chỉ được tiếp xúc qua các bài giảng trên lớp, cùng với những tình huống giả định chưa có thể giúp các bạn phát huy được những gì mình được học vào cuộc sống thực tế đòi hỏi tính ứng biến cao.

Do đó, học kỹ năng sống phải gắn liền với những trải nghiệm thực tế mới lại hiệu quả thiết thực nhất. Nhưng trước tiên để có thể vận dụng hiệu quả những kỹ năng đó, chúng ta phải cần nắm rõ khái niệm về kỹ năng sống và nó khác biệt gì so với các loại kỹ năng khác.

Kỹ năng sống là gì?

Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về khái niệm kỹ năng sống. Nhưng nói một cách ngắn gọn thì kỹ năng sống không nằm ở nhận thức mà nó cao hơn thế. Đó là những kỹ năng tâm lý xã hội và cả kỹ năng giao tiếp mà con người có thể vận dụng những kỹ năng đó, để giải quyết những vấn đề thực tế trong cuộc sống một cách hiệu quả, và tạo ra các giá trị sống hữu ích cho bản thân và xã hội.

Có nhiều người thường nhầm lẫn giữa kỹ năng sống và kỹ năng mềm là hai khái niệm khá giống nhau. Nói cách khác thì kỹ năng mềm là một phần của kỹ năng sống, và kỹ năng sống bao gồm kỹ năng mềm, kỹ năng giao tiếp và các kỹ năng khác. Kỹ năng mềm liên quan đến việc hòa mình, tương tác với con người và xã hội. Còn kỹ năng sống bao gồm những kỹ năng mềm nói trên, cộng thêm với những kỹ năng bổ trợ giúp bạn có thể định hướng và đưa ra những quyết định mang tầm ảnh hưởng nhất định đối với cuộc sống.

 

Một số kỹ năng sống cần thiết

Kỹ năng giao tiếp

Để có thể dễ dàng hòa nhập với cuộc sống, bạn chắc chắn phải giao tiếp với tất cả mọi người xung quanh, tuy nhiên đó chưa được gọi là một dạng kỹ năng. Bởi vì kỹ năng giao tiếp không chỉ dừng lại ở việc nói chuyện hỏi đáp thông thường, mà giao tiếp ở đây là cả một nghệ thuật phân tích, và nắm bắt tâm lý đối phương nhằm đưa ra những cách nói khéo léo, nhưng vẫn phải đảm bảo được sự tinh tế và đạt được hiệu quả ngoại giao một cách tích cực.

Tư duy phản biện

Tư duy phản biện là một trong những kỹ năng rất cần thiết cho cuộc sống hiện nay, với rất nhiều luồng thông tin khác nhau bủa vây hàng ngay, khiến chúng ta không thể nào phân biệt được đâu mới là sự thật. Vì vậy, trang bị cho mình một tư duy phản biện chính là cách tốt nhất để bạn có thể nhận xét vấn đề một cách chính xác.

Tuy nhiên, phản biện ở đây không phải là sự tranh cãi, mặc nhiên cho rằng quyết định của mình mới là điều đúng đắn, mà phản biện dựa trên những so sánh và sự phân tích tất cả khía cạnh khác nhau. Đặc biệt là phải tôn trọng ý kiến khách quan của đối thủ để đưa ra sự phản biện đúng đắn dựa trên những cơ sở và lập luận rõ ràng nhằm thuyết phục người nghe đồng tình.

Phát triển trí tuệ cảm xúc

Chúng ta thường tập trung vào chỉ số IQ để đánh giá năng lực của một người, nhưng đối với các doanh nghiệp họ sẽ rất xem trọng những người có chi số EQ (chỉ số cảm xúc) cao. Bởi vì, những người có EQ ở mức cao thường sở hữu những ưu điểm vượt trội mà không phải bất kỳ ai cũng có, đó chính là sự tưởng tượng, sức sáng tạo, khả năng kiềm chế cảm xúc, nắm bắt tâm lý rất cao, những người này thường có khuynh hướng sẽ trở thành những nhà lãnh đạo giỏi trong tương lai. Vì thế, triển trí tuệ cảm xúc đóng một vai trò rất quan trọng khiến mọi người đánh giá cao bạn hơn trong công việc.

Định hướng tương lai

Nhiều người trong chúng ta thường cảm thấy hụt hẫng khi bước vào giai đoạn trưởng thành, vì nguyên nhân chính là chúng ta thường không biết mình nên lựa chọn điều gì để phù hợp với bản thân. Điều đó chứng tỏ, bạn đã không có định hướng tương lai ngay từ sớm, và nó là một trong những trở ngại rất lớn để bạn tiến đến thành công. Vì vậy, nếu biết cách xác định mục tiêu phát triển rõ ràng cho bản thân ngay khi còn trẻ sẽ giúp ích rất nhiều cho sự nghiệp của bạn về sau, bởi vì không ai có thể hiểu rõ bản thân bạn bằng chính bạn được.

Đam mê phải gắn liền với tài chính

Mọi người thường cho rằng hãy nên ưu tiên cho đam mê, vì nếu theo đuổi đam mê đến cùng, thành công sẽ đến với bạn. Nhưng chỉ có mỗi đam mê thôi, thì bạn không thể nào lập nên một kỳ tích gì được, đặc biệt là khi đam mê đó không thất sự phù hợp với bạn và hơn hết là nó không tạo nên một nguồn ổn định tài chính lâu dài để bạn có thể xoay sở cuộc sống ngày càng khó khăn như hiện nay. Vì vậy, hãy là người thông minh trong việc lựa chọn cho mình một đam mê đúng đắn, và nên nhớ rằng đặc biệt đam mê đó phải gắn liền với tài chính.

Không một ai dễ dàng thành công nếu chỉ dựa vào sự may mắn, mọi thứ đều phải gắn liền với sự nỗ lực và phấn đấu hết mình mới tạo dựng nên một thành công bền vững. Do đó, việc không ngừng học hỏi và nắm vững những kỹ năng sống nói trên sẽ giúp bạn rất nhiều trong việc khẳng định năng lực bản thân và hơn hết tạo ra những thành công nhất định mà không phải ai cũng làm được.